Alles wat je niet inkoopt en gratis kunt krijgen, levert een besparing op. Al zit daar natuurlijk wel een terugverdientijd aan vast. In zo’n geval is het mooi dat je je besparingsplan in fasen kunt uitvoeren. Vakantiepark Ackersate had al sinds het eind van de jaren negentig een tank die 12.000 liter regenwater opving. “We ontdekten gaandeweg echter dat we grijs water tekort kwamen”, vertelt Van Ommen. “Daarom hebben we sinds een jaar een grotere tank die 40.000 liter opvangt.”

De kosten van de nieuwe tank – inclusief de aanleg – bedragen 60.000 euro. Daarbij had Van Ommen het voordeel dat de infrastructuur – het hele leidingenstelsel – al aanwezig was. Belangrijkste reden om op een grotere tank over te stappen is het hergebruik van het grijze zwembadwater, zegt de ondernemer. Alleen al door het hergebruik van het zwembadwater  bespaart Ackersate 12.000 liter water per dag. Omdat het zwembadwater moet worden ververst verdwenen duizenden liters per dag in het riool. “We hebben drie zwembaden en moeten per bad gemiddeld 4000 liter terugspoelen”, vertelt Van Ommen. “Dan heb je het over 4 kuub per bad per dag. Dat is 12 kuub per dag!”

De opvang van het regenwater noemt Van Ommen een mooie bijkomstigheid. Dat regenwater komt via dakgoten van drie dakvlakken van totaal zo’n duizend vierkante meter in de tank terecht. Ondernemers zonder zwembad hoeven volgens Van Ommen niet bang te zijn dat ze in droogteperiodes met een lege tank komen te zitten. “Er zit een vlotter in de tank die gevuld wordt met schoon water. Er is dus altijd een back-up.”

Water wordt duurder

Met het grijze water spoelt Ackersate bijna 100 toiletten door. Het grootste deel daarvan staat in de zes sanitairgebouwen. Maar ook privé-sanitair en zo’n twintig chalets zijn er op aangesloten. Zo beland je al snel in de grote getallen. “Een gemiddeld persoon gaat in een etmaal 7 keer naar het toilet”, rekent Van Ommen voor. “Dan spoel je 7 liter water weg. Dat is 50 liter per persoon per 24 uur. Dat tikt aan. Op een drukke dag bespaar je al gauw zo’n 15.000 liter schoon drinkwater.”

Maar hoe zit het met de terugverdientijd? “Niet alles is direct herleidbaar in euro’s”, zegt Van Ommen. “Maar als je bedenkt dat de inkoopprijs van water ongeveer 70 cent per kuub is, heb je het in ons geval over 15 euro per dag. En omdat we dit al sinds 2000 doen, zijn we allang uit de kosten. Je moet daarbij bovendien bedenken dat water in de toekomst naar verwachting duurder gaat worden. Het is dus slim om nu te kijken naar alternatieven.”

Investering minder groot

Het werken in fasen vindt Van Ommen een groot voordeel. “Ik zou collega-ondernemers zeker adviseren om een vergelijkbaar plan stapsgewijs aan te pakken. Dat maakt het interessant. Je maakt ook je investering minder groot. Wij begonnen met één sanitairgebouw.”

De directeur bekijkt de investering overigens niet alleen financieel. “Ik denk dat dit ook heel erg bij deze tijd past. Op onze toiletten zitten overal stickertjes, zodat gasten weten dat ze spoelen met grijs water. Dat zíen ze ook echt, want het water is letterlijk een beetje grijs. Die duurzaamheid wordt heel erg gewaardeerd. En dat levert je uiteindelijk ook boekingen – en dus euro’s – op.”

Partners in duurzaamheid

Partners waarmee Ackersate samenwerkte voor de realisering van deze waterbesparing:

• Lokale ondernemers
• Loonwerkers
•  Installatiebedrijven

“Laten we hier even kijken”, zegt Bart Zweers, eigenaar van de Wildhoeve, terwijl hij wijst naar een lege staanplaats. Hij opent de app op zijn telefoon, scrolt wat heen en weer en vertelt vervolgens hoe groot het energieverbruik was op de toeristische staanplaats in het recente, maar ook in het wat verdere verleden. Per uur, per dag, per week. De techniek staat voor niets, wil de ondernemer maar zeggen.

Na de wandeling op het terrein vertelt hij dat het besluit om gasten apart te laten betalen voor hun stroomverbruik aanvankelijk gepaard ging met angst. “Eerlijk gezegd waren we bang voor boze reacties. Gasten waren altijd gewend om een vast bedrag te betalen. En dan gaan wij ze vertellen dat die zekerheid van de baan is. Hoe zou die boodschap aankomen?”

Energieverbruik 20 procent gedaald

Die angst bleek ongegrond. “Toen wij begin 2023 begonnen met afrekenen per kilowattuur ontvingen we alleen maar begrip. Gasten snappen het helemaal dat we de energieprijzen willen beheersen en maken er zelfs een sport van om hun verbruik laag te houden.”

Sindsdien is het energieverbruik op de toeristische plaatsen met 20 procent gedaald. Zweers: “In het verleden keken gasten niet zo nauw en namen ze bijvoorbeeld de oude energie slurpende koelkast van thuis mee naar de camping. Sommigen zaten op een verbruik van tot wel 100 kilowatt per week. Nu zitten de meesten op een verbruik van 5 tot 6 kilowattuur per week.”

En daar is Zweers trots op. Maar hoe verliep de overstap van een generieke energie-afrekening naar een individuele afrekening?

In fasen aangepakt

De Wildhoeve werkt voor de stroomvoorziening met de standaardaansluiting die veel collega-campings gebruiken. “De paal met de bekende euro-stekker”, vertelt Zweers. Dat bestaande netwerk blijft de basis van het systeem. Dankzij de digitalisering kon de Wildhoeve vrij eenvoudig omschakelen. “Jaren geleden moest je nog graven om over te stappen op afrekenen per gebruiker, maar toen we hoorden van de draadloze mogelijkheid zijn we meteen ingestapt. Dat is een stuk voordeliger.”

Voor het draadloos uitlezen van de gegevens moest Zweers per kampeerplaats een adapter aanschaffen van circa 100 euro. Verdere bijkomende kosten zijn die voor de antenne die in het centrale gebouw de signalen opvangt en het abonnement op het systeem.

De Wildhoeve koos voor het draadloos uitlezen van de gegevens van alle 320 toeristische plaatsen op het terrein. Alles bij elkaar toch nog een behoorlijke uitgave. “Daarom hebben we het in fasen aangepakt”, vertelt Zweers. “Ook omdat we wilden hoe het systeem nou precies werkte.”

Bewustwording

Naast een verminderd stroomverbruik heeft de Wildhoeve nu ook minder last van storingen door overbelasting. “Dat komt onder meer door de strakkere afregeling van de nieuwe adapters. Ander voordeel voor ons is dat het veel werk scheelt. We hoeven nu niet meer het terrein op om handmatig de stroom aan te zetten. Dat gebeurt automatisch. Het energiesysteem is gekoppeld aan het reserveringssysteem.”

Zweers benadrukt dat een heldere en consequente communicatie een belangrijke voorwaarde is voor de bewustwording en acceptatie van je gasten. “Communiceer de boodschap op je site, aan de telefoon, in de folder, op de factuur en bij aankomst."

Vermeld duidelijk: de prijs is exclusief stroomverbruik. Daar hebben je gasten echt begrip voor.”

Stroomverbruik per gast afrekenen

Investering: € 32.000,- voor 320 adapters. Overige (lage) kosten zijn voor de antenne en voor het abonnement op het systeem. 

Opbrengst: 20 procent minder energieverbruik

Jaren geleden, om precies te zijn in 2017, besloot Ackersate al om zelf energie op te wekken. In de loop van de tijd breidde het bedrijf zijn eigen energiepark steeds verder uit.  Inmiddels levert dit jaarlijks 200. 000 kilowattuur op. Energie die wordt geleverd aan de kavels van gasten, het zwembad, de toiletgebouwen, de laadpalen voor elektrische auto’s en de horeca.

Ackersate beschikt over drie zonnepaneelparken met in totaal 675 zonnepanelen. Deze bevinden zich boven de parkeerplekken en een trampolinepark. “We zijn gestart met zonnepanelen omdat dit de meest logische keus is”, zegt directeur Martijn van Ommen.

Met de opbrengst van 150.000 kilowattuur is het bedrijf nog niet volledig energieneutraal. Jaarlijks verbruikt Ackersate 800.000 kilowattuur. “Uiteindelijk levert het ons een besparing op van ongeveer 25 procent, zo’n 60.000 euro per jaar.”

Meer elektriciteit

Van Ommen is blij dat hij op tijd de knop heeft omgezet. Hij zag hoe de energieprijzen stegen en dat gasten steeds meer elektrische apparatuur meenemen. En met de congestie op het net moet je maar afwachten of de netbeheerder je van voldoende stroom kan voorzien.

“Vroeger namen gasten een waterkokertje mee, maar daar komt steeds meer bij”, vertelt de directeur. “Een airco bijvoorbeeld. Met zes of tien Ampère per plaats kom je echt niet meer uit. We zijn er trots op dat we nu 32 Ampère per kavel kunnen leveren. Dat kunnen maar weinig vakantieparken.”

Dat gasten nu van het gas af zijn is mede te danken aan de verzwaring van het netwerk. “Dat betekent wel dat we nu meer betalen aan de netbeheerder”, aldus de directeur. De verzwaring van de elektra – inclusief de aanschaf van een zwaardere trafo – kwam Ackersate op twee ton te staan. Voor de drie zonneparken was een investering van drie ton nodig. Ackersate werkte voor dit alles samen met de netbeheerder, een installatiebedrijf en met een leverancier van producten waarin zonnepanelen zijn verwerkt.

Zelf energie opwekken

• Investering: € 500.000,- voor 3 energieparken en de verzwaring van elektra.
• Opbrengst: 25 procent besparing op energiekosten (circa  € 60.000,- per jaar).
• Dit is gefaseerd ingevoerd.  

Dat duurzaam ondernemen meer is dan bijvoorbeeld de aanleg van zonnepanelen merk je als je vakantiepark Marveld in Groenlo bezoekt. Het park, dat beschikt over topfaciliteiten als een bungalowpark, subtropisch zwembad en een hotel, straalt rust uit. Die rust is mede te danken aan het lage aantal vervoersbewegingen op het park. “We werken met onze leveranciers volgens het one stop one drop principe”, legt directeur Edwin Bomers uit. “Dat is niet alleen gunstig op het gebied van CO2-uitstoot, het creëert ook veel rust op het park. Waar we in het verleden werkten met tien tot twaalf leveranciers die op verschillende momenten van de dag onze bestellingen kwamen afleveren, worden de spullen nu zo’n drie keer per week geleverd. Alles komt uit één vrachtwagen. Vaak voor openingstijd, dus voordat de gast wakker wordt. Daarna zie je de rest van de dag geen logistiek meer.”

Veel minder handelingen

De duurzame oplossing van Bomers vereist wel een uitleg, beseft Bomers. “Het beeld van duurzaam ondernemen is vaak dat van de lokale leverancier. Het lokale eierboertje dat verse producten uit de omgeving levert, zeg maar. Maar hoe duurzaam is dat als al die lokale leveranciers – die niet allemaal gebruik maken van duurzaam vervoer – apart hun spullen komen brengen? Wij halen de bulk van onze spullen bij één groothandel – Sligro. We werken daarvoor samen met Xandrio, een centrale inkooppartner. Voor ons – én voor onze gasten – is dat een duurzame en ook een ondernemersvriendelijke oplossing. Het scheelt namelijk ook veel handelingen, zoals de controle bij binnenkomst. Eén keer bestellen, één keer leveren en één keer een controle betekent ook dat er maar één crediteurenadministratie aan vast zit.” Natuurlijk, erkent Bomers, bij zo’n centrale inkoop heb je niet alle producten tegen de laagste prijs. “Maar dat weegt echt niet op tegen het duurzaamheidsvoordeel dat je hiermee boekt.”

Picnic autootjes

Zo’n negen jaar geleden heeft Marveld het wagenpark, bestaande uit vijftien dieselauto’s, vervangen door elektrisch autootjes. De keus viel op het Franse merk Goupil, bekend van online supermarkt Picnic. De praktische wagentjes hebben een draaicirkel van 3,9 meter en kosten zo’n 20 duizend euro. Bij Marveld worden ze gebruikt door zowel de technische als de huishoudelijke dienst. Voor de grotere klussen heeft de technische dienst twee elektrische Renault-busjes.

Over de opbrengst van de investering is Bomers duidelijk: “Het levert in elk geval heel veel schone lucht op! Financieel gezien kan ik daar niet heel precies over zijn. Dat is ook lastig met de wisselende brandstofprijzen. Natuurlijk zijn elektrische wagens duurder in aanschaf, maar uiteindelijk haal je er voordeel uit. Er is altijd een omslagpunt.” Zijn advies aan collega-ondernemers bij de overstap naar elektrisch vervoer op het park? “Doe het stapsgewijs. Je hoeft het echt niet in één klap te doen. Begin gewoon met uitproberen en kijk hoe het uitpakt voor je bedrijf.”

Met een overdekt zwembad, een buitenbad en een kinderbad heeft Ackersate de waterliefhebber écht iets te bieden. Met hoge reviews van gasten als gevolg. Maar ook een hoge energierekening. Al heeft het bedrijf dat laatste wel naar beneden weten te brengen, vertelt directeur Martijn van Ommen. “Sinds 2007 gebruiken we pelletkachels voor de verwarming van het zwembadwater. Met die kachels hebben we een flinke besparing gerealiseerd in vergelijking met gas. De kachels gebruiken jaarlijks 159 ton pellets. Dat kost ruim 30.000 euro. Vergelijk je dit gebruik met gas, kom je uit op bijna 84.000 kuub. De prijs daarvan is gemiddeld 46.000 euro. Een besparing van 16.000 euro per jaar – en dat sinds 2007. Tel maar uit je winst.”

Zonneboilers

Maar nu zijn er dus ook de zonneboilers. Die leveren een nieuwe besparing op. “Voor de verwarming van het zwembadwater hebben we sinds 2023 twee zonneboilers. Die zijn elk aangesloten op acht zonnepanelen. Een investering van 20.000 euro. Lastig om terug te rekenen hoeveel en hoe snel je die investering terugverdient, want je bent afhankelijk van de hoeveelheid zon. Maar dát je bespaart is zeker. De zon is gratis. Ik denk dat het aantal vrachten pellets per jaar afneemt van zeven naar vier of vijf. Dat is een besparing van zo’n vierduizend euro per jaar. Bovenop die eerder genoemde jaarlijkse besparing van 16.000 euro als je pellets met gas vergelijkt.”

De pelletkachels blijven een belangrijke back-up. “Als je bij te weinig zonkracht tot 40 graden komt in plaats van de benodigde 60 graden, móet je bijschakelen”, zegt de directeur. 2023 was in elk geval een prima jaar om te beginnen met zonneboilers, herinnert hij zich. “We hadden een mooi voorjaar. Tot augustus hebben we geen pellets gebruikt.”

Partners in duurzaamheid

Partners waarmee Ackersate samenwerkte voor de realisering van deze besparing:

• Lokale ondernemers
• Installatiebedrijven

Zonneboilers voor verwarming zwembadwater

• Investering: € 20.000 voor twee zonneboilers en 16 zonnepanelen
• Opbrengst: circa € 4.000 aan energiekosten per jaar        

Hoe verduurzaam je een sanitair gebouw dat is verouderd en te klein is geworden om aan de vraag van je gasten te voldoen? Renoveren is dan geen optie, vindt De Jagerstee. “We hebben het radicaal afgebroken en vervangen door een groter gebouw dat veel beter past in de groene omgeving”, vertelt duurzaamheidsmanager Channah Smith. “Maar bovenal hebben we ervoor gezorgd dat dit een duurzame en dus gasloze voorziening is geworden.”

Warmtepompen en zonnecollectoren

In het sanitair gebouw kunnen 26 gasten tegelijkertijd douchen. Om altijd duurzaam opgewekt warm water te leveren zijn twee lucht/water warmtepompen geïnstalleerd in combinatie met zeven zonnecollectoren.

De warmtepompen zorgen voor de energie en maken gas overbodig. Bij de berekening is uitgegaan van een piekbelasting waarbij 26 douches voor 50 minuten aanstaan. De zonnecollectoren zijn er om het water te verwarmen. In tegenstelling tot zonnepanelen, die zonlicht omzetten in energie, zetten zonnecollectoren zonlicht om in warmte.

Ook is er een warmteterugwinning unit die warmte terugwint uit het douchewater. Vanuit het buffervat van 1500 liter worden twee tapwaterboilers van elk duizend liter in het gebouw voorzien van hygiënisch tapwater.

Waterverbruik

Technisch gezien heb je dan een mooie duurzame oplossing. Maar, zegt Smith, voor een succesvol duurzaamheidsbeleid is meer nodig. Je moet bijvoorbeeld kijken naar douchegedrag en douchetijden van je gasten. “Een belangrijk doel van ons is om het waterverbruik terug te dringen naar zes liter per minuut. Maar er zijn mensen die dat te weinig vinden. Daarom zijn we gaan werken met waterbesparende douchekoppen.”

Maar ook dát bleek geen sluitende oplossing. Want hoe lang staat de gast onder de douche? “Daarom hebben we een kleursysteem op de douches en kranen aangesloten. Een douchebeurt is afgesteld op zeven minuten. De gast ziet bij de start een groen lichtje dat steeds meer naar rood gaat.”

Communicatie met de gast

Daarmee komen we op een cruciaal onderdeel van duurzaamheidsbeleid. Hoe neem je je gast mee in dat beleid? De Jagerstee doet dat met nudging: mensen subtiel stimuleren met gedragspsychologische motivatietechniek. “De timers in de douche zijn daarvan een goed voorbeeld. Ze begrijpen de boodschap en werken daar graag aan mee.”

Smith waarschuwt dat je ervoor moet waken om belerend over te komen. “We zijn geen museum waar je overal informatiebordjes ziet. Overdaad schaadt. Bij ons zie je die bordjes bij het sanitairgebouw en de receptie. En in de accommodaties hangen onze ‘groene briefjes’, waarin we gasten vragen verwarming en licht uit te zetten als ze de accommodatie verlaten. Dat doen we op een positieve manier, zonder te verbieden. Wij regelen de duurzaamheid, zodat de gast kan genieten.”

Lessen

Wie onderneemt komt vaak ook tot nieuwe inzichten. Welke lessen heeft De Jagerstee getrokken uit dit duurzaamheidstraject? “Wij zijn meteen met honderd procent elektrisch begonnen, maar als tip kan ik meegeven dat het beter is om te starten met een hybride oplossing. Behalve dan als je écht de ruimte hebt om grote buffervaten te plaatsen en als je echt zeker weet dat je nog voldoende ruimte hebt op je elektriciteitsnet. Heb je dat niet, dan is hybride de beste oplossing, zodat je toch kunt terugvallen op gas.”

Met een binnen- en een buitenbad heeft De Boshoek twee grootverbruikers op het gebied van energie. Daarom werd al zo’n zeven jaar geleden besloten om de traditionele zwembadafdekking ter vervangen door een ingenieus systeem dat verdamping van het zwemwater remt. “De afdekking van het binnenbad was kapot en we besloten daarom meteen een sprong voorwaarts te maken”, zegt operationeel directeur Chantal van Swieten. “Enige tijd later kozen we ook voor het buitenbad voor deze oplossing.”

Moleculaire laag

Verdamping is voor een zwembad de grootste bron van energieverlies. Ongeveer 70 procent van de kosten die gemaakt worden om een zwembad te verwarmen, wordt veroorzaakt door verdamping. Daardoor moet het zwembad langdurig worden verwarmd. Het Heatsavr-systeem dat De Boshoek gebruikt voorziet het water van een onzichtbare en reukloze moleculaire laag vloeistof. Deze vermindert de verdampingsnelheid met 50 procent. De bestanddelen in de vloeistof trekken elkaar aan waardoor er altijd een afsluitende laag boven het water is. Zwemmers merken er niets van. Zodra een zwemmer het water verlaat, sluit de laag zich. Op de waterkwaliteit heeft het geen effect.

Bij de aanschaf van het systeem was energieverbruik nog niet zo’n groot issue als nu. Daarom kan Van Swieten over de exacte besparing in euro’s nog niet zo veel zeggen. “Maar we zijn nu wel bezig met de installatie van een dashboard, waarop we per segment kunnen zien hoe ons verbruik is.”

Green Stay

Andere onzichtbare duurzame maatregelen die De Boshoek heeft genomen betreft aanpassingen van de badkranen en de douchekoppen, waardoor het waterverbruik met 40 procent afneemt.

De douches in het sanitairgebouw zijn voorzien van een timer. Deze wordt ingezet voor de bewustwording onder gasten. “Na 2,5 minuut stopt de douche en moet je een knop indrukken”, vertelt de operationeel directeur. “Het is dus geen systeem waarbij de gast bijvoorbeeld een extra muntje moet inwerpen. Bewustwording vinden we belangrijker.”

Daarom kan de gast ook kiezen voor een Green Stay. “Als je ervoor kiest om geen handdoeken van het park te gebruiken en geen gebruik wil maken van een schoonmaak aan het eind van je verblijf, krijg je korting. Daarnaast kunnen gasten bij een boeking ervoor kiezen om vijf euro extra te betalen als CO2-compensatie. Dat bedrag gaat naar Trees for All.” De overgrote meerderheid van de boekers laat deze mogelijkheid aangevinkt staan.

Communicatie

Hoewel De Boshoek vrijwel onzichtbaar duurzaam is communiceert het bedrijf, dat beschikt over 600 zonnepanelen, die duurzaamheid wél naar de gasten. “Onder meer omdat het een voorwaarde is als je beschikt over een Green Key Goud”, zegt Van Swieten. “We doen dat in onze incheckfolder en op onze website. Daarbij benadrukken we dat de gast geen hinder ondervindt van de duurzame acties die wij ondernemen. Het gaat erom dat we samen zorgen voor een onvergetelijk verblijf met zorg voor en bewustwording van natuur, milieu en duurzaamheid.”

Heeft Van Swieten nog een advies voor de recreatieondernemer die wil verduurzamen? “Zorg dat je dashboarding op orde is, zodat je vanaf het begin kunt meten. Ik merk dat dit in onze branche nog te weinig gebeurt. Terwijl meten heel belangrijk en nuttig is.”